گزارش تحولات آسیای مرکزی در 1403

 

آسیای مرکزی یکی از مناطق پیرامونی و به‌طور دقیق‌تر محیط همسایگی ج.ا.ایران است و از این حیث تحولات و روندهای آن می‌تواند مستقیماً بر منافع و موقعیت ایران تأثیرگذار باشد. با عنایت به این امر فهم تحولات و روندهای آن و ارائۀ بازخوردها، قطعاً بر فرایند تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری در ج.ا.ایران تاثیرگذار است و تلاش برای درک بهتر این موارد کاملا ضروری دانسته می‌شود. در این راستا، در گزارش حاضر که توسط کارگروه آسیای مرکزی موسسه مطالعات راهبردی شرق تهیه شده، تلاش شده است تا در چهار بخش کلی این مهم انجام پذیرد.

نخستین بخش یک ارزیابی کیفی از روندهای کلیدی تحولات در قالب سرفصل‌های مختلف است که یک نگاه کلی کارشناسی از تحولات سال گذشتۀ آسیای مرکزی ارائه می‌دهد.

دومین بخش از پژوهش حاضر، یک تحلیل کمی از رفتار سیاست خارجی و در واقع مدل‌سازی روابط خارجی کشورهای آسیای مرکزی در سال گذشته است که در قالب برخی نمودارها، جهت‌گیری‌های کلی این کشورها را در چارچوب ارقام و آمار نشان می‌دهد.

سومین بخش از این گزارش، یک تحلیل کمی از گفتمان سیاسی رؤسای جمهور، به‌عنوان تأثیرگذارترین متغیر در سیاست خارجی کشورهای آسیای مرکزی است. در این چارچوب سخنرانی‌های منتخب از رؤسای جمهور از طریق برخی نرم‌افزارهای محاسباتی بر اساس تکرار کلمات و کلیدواژگان تحلیل و ارزیابی کمی شده و با تلفیق با رویکردهای کیفی، برخی گزاره‌های کلی مدنظر رؤسای جمهور استخراج شده‌اند تا بدین ترتیب روندهای سال 1403 در چارچوب‌های مختلف به دست آید.

در چهارمین بخش از این گزارش تلاش شده تا مبتنی بر روندهای گذشته و بر اساس تفاسیر کارشناسی در یک رویکرد کیفی و آینده‌پژوهی، مهم‌ترین روندهای سال 1404 ذیل سرفصل‌های مختلف ارائه شود.

در پایان و در جمع‌بندی نهایی، ضمن ارزیابی روند روابط ج.ا.ایران با آسیای مرکزی در سال گذشته، تلاش شده تا یک برآورد از روندهای سال 1404 ارائه شده و متناظر با آن برخی الزام‌های سیاست‌گذارانه پیشنهاد شود.