پاکستان و جنگ تعرفه‌ای آمریکا

با افزایش ناگهانی، وحشتناک و بی‌سابقۀ تعرفه‌ها‌ توسط ایالات‏‌متحده بر کالاهای وارداتی از سراسر جهان در ماه آوریل و بالا گرفتن تنش‌های تجاری، چشم‌انداز اقتصاد جهانی بیش از پیش تیره ‌و تار شده است.

در این میان، کشورهای منطقۀ جنوب آسیا، دلایل بسیاری برای نگرانی دارند. آسیا با 4.7 میلیارد نفر جمعیت، بزرگترین منطقۀ جهان است که بیش از 2 میلیارد نفر در جنوب آن زندگی می‌کنند و این ویژگی‌ها، آن را به دومین منطقۀ بزرگ جهان تبدیل کرده است. جنوب آسیا در مجموع از اقتصادی با حجم بیش از 5 تریلیون دلار برخوردار است، اما برخی از بالاترین تعرفه‎‌های ترامپ بر کشورهای جنوب آسیا- 44 درصد برای سریلانکا، 37 درصد برای بنگلادش، 29 درصد برای پاکستان و نپال و 26 درصد برای هند، اِعمال شده است.

این نرخ‎‌ها در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت برای این کشور‎ها غیرقابل تحمل است. اگرچه تعرفه‎‌ها فعلاً متوقف شده‏‌اند، اما تا زمانی که ترامپ تصمیم بگیرد تعرفه‎‌ها را بالاتر ببرد یا آنها را کاهش دهد، تعرفۀ 10 درصدی برای همۀ کشورها به قوت خود باقی است. کل صادرات از جنوب آسیا به ایالات‌‏متحده در سال 2024 به 83.6 میلیارد دلار و واردات جمعی آنها از ایالات‏‌متحده به 43.8 میلیارد دلار رسید. این کسری حدود 40 میلیارد دلار است - که در وهلۀ اول موجب اِعمال تعرفه‎‌های تنبیهی شد. تجارت درون منطقه‌‏ای بین هشت کشور جنوب آسیا نیز به طور قابل‌توجهی پایین است و به سختی 5 درصد از کل تجارت منطقه با جهان را تشکیل می‏‌دهد. این میزان به طور قابل‌توجهی کمتر از سایر بلوک‌های منطقه‌ای است.

برای برخی کشورها، مانند پاکستان، ایالات‏‌متحده، بزرگترین شریک تجاری دوجانبه است و روند افزایش تعرفه، شرایط اقتصادی این کشورها را به خطر می‏‌اندازد.

براساس برآورد شورای بازرگانی پاکستان، این کشور در سال آینده احتمالاً شاهد کاهش بین 1 تا 1.5 میلیارد دلار در عواید حاصل از صادرات نساجی خواهد بود.

مصدق ذوالقرنین[2]، مدیرعامل و رئیس اینترلوپ، یکی از بزرگترین صادرکنندگان پاکستان، می‌گوید: «اگر بنگلادش بتواند تعرفه‌های متقابل خود را حذف کند یا کاهش دهد، ممکن است بخشی از تجارت آمریکا از پاکستان به بنگلادش منتقل شود. اما در عین حال، شرکت‌های پاکستانی برای رفع این تعرفه‌ها و اینکه بتوانند به فعالیت خود در بازار آمریکا ادامه دهند، با فشار زیادی مواجه خواهند شد.» با افزایش هزینه‎‌های تولید در سال‎های اخیر، حاشیۀ سود از 15 تا 20 درصد به طور متوسط ​​به حدود 5 درصد کاهش یافته است. وی توضیح می‌دهد که حاشیۀ سودآوری برخی شرکت‌های قوی‌تر می‌تواند تا 10 درصد باشد، اما فضا برای جذب تعرفه‌های بالا و سوددهی و ماندگاری محدود است.

با توجه به تعرفه‎‌های گستردۀ اِعمال شده بر بیش از 60 کشور، پاکستان شرایط کمی بهتر از اکثر رقبا به جز هند دارد. در برگۀ اطلاعاتی که توسط کاخ سفید منتشر شده، آمده است که هند الزام‌های سخت منحصربه‌فرد خود را دارد و درصورتی که این موانع برداشته شوند، تخمین زده می‌شود که صادرات ایالات‏متحده به این کشور سالانه حداقل 5.3 میلیارد دلار افزایش یابد.» این شرایط به هند اجازه می‌‏دهد تا بهتر با ایالات‏‌متحده مذاکره کند و در ازای تعرفه‎‌های کمتر، بازار بهتری برای جمعیت 1.3 میلیاردی خود فراهم کند.

در چنین شرایطی تجار بزرگتر، مانند اینترلوپ، که بخشی از زنجیرۀ تامین غول‎هایی مانند آدیداس و تارگت هستند، ممکن است به دلیل روابط طولانی مدت خود، حداقل در کوتاه مدت، وضعیت بهتری داشته باشند اما، بازیکنان کوچک‌تر که با عمده‌فروش‌ها یا فروشگاه‌های فاقد برند/نشان کار می‌کنند، در موقعیت بسیار ضعیفی قرار خواهند گرفت و خریداران آنها حاضرند با قیمتی حتی کمتر از 2 سِنت به ازای هر قطعه، به کشور دیگری بروند. اما در این میان تورم آمریکا شاید بتواند معادله را کمی تغییر دهد.

تورم در آمریکا

فدرال رزرو[3] ایالات‏‌متحده انتظار دارد این کشور افزایشی موقتی در تورم اما با تاثیری پایدار را تجربه کند. در صورت افزایش نرخ بیکاری و از دست دادن شغل، تعرفه‎‌ها همچنین می‏‌توانند باعث رکود اقتصادی شوند. خانوارهایی که در پایین‌ترین صدک اقتصاد ایالات‏‌متحده قرار دارند، زیر آستانۀ درآمد سالانۀ 50000 دلار هستند. میانگین هزینۀ آنها برای لباس کمتر از 2000 دلار در سال است. در صورت رکود، افراد به کالاهای فاقد نشان مشهور روی می‏‌آورند. بنابراین، بسیاری از صادرات پاکستان که با قیمت و کیفیت پایین عرضه می‌شود در انتهای هرم هدف، قرار می‏‌گیرند و بنابراین ممکن است فروش آنها شاهد رشد قابل‌‏توجهی باشد. با این حال، اگر تورم ادامه یابد، ممکن است عرصه برای بازی همه بازیکنان تنگ شود.

احسان ملک، مدیر عامل شورای بازرگانی پاکستان(PBC) می‌‏گوید که بازبینی در اولویت کالاهای صادراتی می‏‌تواند راه دیگری برای افزایش صادرات به ایالات‏‌متحده باشد. اگرچه پاکستان تمایل دارد بر روی محصولات پنبه‏‌ای تمرکز کند، اما تقاضا برای پوشاک الیاف مصنوعی بیشتر از تقاضا برای محصولات پنبه‌‏ای است. بنابراین، به جای تمرکز بر انتهای هرم، پاسخگویی به نیاز سطح متوسط ​​ممکن است در دراز مدت رشد مثبتی ایجاد کند. اما درصورتی که اوضاع به همین منوال پیش رود، پاکستان ممکن است در سال آینده بین 1 تا 1.5 میلیارد دلار از صادرات محصولات نساجی خود را از دست بدهد.

افزایش واردات از آمریکا

 با این حال، اعمال تعرفه‌های متقابل بر بازیگری به بزرگی ایالات‏‌متحده به سختی امکان‏پذیر است و این کشور هیچ اهرم ژئوپلیتیکی در برابر آمریکا ندارد. بنابراین تنها حرکت رو به جلو، واردات بیشتر از ایالات‏‌متحده خواهد بود. که خود با چالش‎‌های بسیاری همراه است.

پنبه، اصلی‏ترین کالای صادراتی ایالات‏‌متحده به پاکستان و در حال حاضر معاف از عوارض است. پاکستان در سال 2024، به ارزش 772 میلیون دلار، پنبه از ایالات‏‌متحده وارد کرده است. از آنجایی که تعرفه‎‌های جدید برای کالاهایی که بیش از 20 درصد مواد تشکیل دهندۀ آنها از ایالات‏‌متحده است، اعمال نمی‏‌شود، شرکت‎های نساجی ممکن است ترجیح دهند پنبۀ بیشتری از آمریکا وارد کنند. این درحالی است که پنبۀ ایالات‏‌متحده حدود 10 تا 12 سنت در هر پوند (هر 1 پوند مساوی با 0.4536 کیلوگرم است) گران‌تر از پنبۀ برزیلی است که حتی بدون درنظرگرفتن هزینه‎‌های حمل و نقل، واردکردن پنبۀ آمریکایی برای تولید منسوجات پاکستان به منظور محافظت از صادرات، ممکن است از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد.

این شرایط برای تمام واردات از ایالات‏‌متحده صدق می‏کند. بنابراین، در بیشتر موارد، واردات از چین نسبت به ایالات‏‌متحده از نظر اقتصادی برای پاکستان مقرون به صرفه‏‌تر است و به نظر می‏‌رسد تأثیر تعرفه بر صادرات پاکستان بیشتر به نحوۀ مذاکرۀ رقبای آن بستگی دارد تا اقدام‌های خود این کشور. تنها اقدام این کشور که می‌‏تواند به همراهی با این طوفان کمک کند کاهش نرخ برق است که به شکوفا‌سازی تولید در مقیاس بزرگ کمک می‏‌کند. اگر تورم آمریکا، تقاضا برای پوشاک ارزان‌تر پاکستان را افزایش دهد، این دو عامل یعنی کاهش نرخ برق در پاکستان و تورم در آمریکا در کنار هم ممکن است به تقویت صادرات کمک کند.

منابع معدنی پاکستان

پاکستان همچنین یکی از بزرگترین ذخایر معدنی را در اختیار دارد و دولت مایل به بسیج سرمایه‏‌گذاری خارجی در این بخش است. سفر یکی از مقام‌های ارشد دولت ترامپ به اسلام‌آباد، امیدها را برای عادی‏‌سازی روابط بین ایالات‏‌متحده و پاکستان افزایش داد. در حالی که تمرکز اصلی گفت‌وگوها در این سفر بر گسترش منافع تجاری آمریکا و تعمیق روابط اقتصادی بود، در این گفت‌وگوها بر لزوم ادامۀ همکاری در زمینۀ مبارزه با تروریسم نیز تاکید شد. از سوی دیگر، کنفرانس سرمایه‌‏گذاری که اخیراً در اسلام‌آباد برگزار شد به عنوان بستری برای ایالات‏‌متحده و سهامداران جهانی برای کشف فرصت‎های سرمایه‏‌گذاری در پاکستان عمل کرد.

در این راستا، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، بر منابع معدنی به‌عنوان محور احیای اقتصادی کشور تاکید کرده است. به گفتۀ او، ثروت معدنی این کشور از جمله منابع قابل‌توجهی از هیدروکربن‎‌ها و ذخایر طلا و مس «به ارزش تریلیون‌ها دلار»، می‌تواند اقتصاد پاکستان را از وابستگی همیشگی به کمک‌های مالی مکرر وام‌دهندگان جهانی رها کند. این منابع همچنین می‌‏تواند به احیای روابط پاکستان با واشنگتن فراتر از همکاری امنیتی بین دو کشور کمک کند. اما در این زمینه نیز موانعی وجود دارد که باید قبل از ورود سرمایه‏‌گذاری خارجی بر آنها غلبه کرد.

با وجود علاقۀ آشکار آمریکا به بخش معدنی، پاکستان نیازمند بهبود وضعیت امنیت در منطقه است. اکثریت ثروت معدنی دست نخورده در دو ایالت خیبرپختونخوا (KP) و بلوچستان واقع شده است که درگیر تنش و شورش فزاینده هستند. اگرچه مقام‌های پاکستانی امنیت را برای سرمایه‏‌گذاران تضمین کرده‌‏اند، اما، افزایش اخیر خشونت‎‌های شبه‏‌نظامیان به‌ویژه در بلوچستان یک نگرانی جدی است.

از دیگر کالاهای صادراتی می‏توان به چرم، کالاهای جراحی، برنج، سیمان، محصولات فولادی و نمک اشاره کرد. طی چند سال گذشته، افزایش قابل‌توجهی در صادرات فناوری اطلاعات نیز به ایالات‏‌متحده وجود داشته است. پاکستان در حال اعزام یک هیئت بلندپایه به واشنگتن برای ارتقای روابط تجاری و بحث در مورد تعرفه‎‌های جدید بر کالاهای پاکستانی است. اسلام‌آباد همچنین تمایل خود را برای بازنگری در تعرفۀ کالاهای آمریکایی(پاکستان 58 درصد عوارض بر کالاها و خدمات آمریکایی اعمال می‌‏کند) و افزایش واردات از آن کشور اعلام کرده است. اما گرفتن امتیاز از دولت ترامپ برای پاکستان آسان نخواهد بود.

پاکستان همچنین در تلاش است تا از نگرانی‎های ایالات‌‏متحده در مورد تروریسم استفاده کند. سازمان‎های امنیتی دو کشور علی‌رغم قطع روابط، همکاری‎های خود را در زمینۀ مبارزه با تروریسم ادامه داده‌‏اند. اسلام‌آباد اخیراً به ایالات‏‌متحده کمک کرد تا یکی از رهبران داعش را دستگیر کند که ادعا می‏‌شود مغز متفکر حملۀ آگوست 2021 به فرودگاه کابل بوده است که در آن بیش از 12 سرباز آمریکایی کشته شدند. ترامپ در سخنرانی خود در کنگره در ماه فوریه، از دولت پاکستان برای کمک در این زمینه قدردانی کرد.

کلام پایانی

بازبینی در اولویت کالاهای صادراتی نیز می‏‌تواند در کنار تمرکز بر ترغیب آمریکا برای سرمایه‌‏گذاری بر منابع طبیعی پاکستان، راه دیگری برای افزایش صادرات به ایالات‏‌متحده باشد. از آنجا که واردات از چین نسبت به ایالات‏‌متحده از نظر اقتصادی برای پاکستان مقرون به صرفه‏‌تر است به نظر می‌‏رسد افزایش واردات کالا از آمریکا این شرایط را پیچیده‌‏تر کند. بنابراین به نظر می‏‌رسد تأثیر تعرفه بر صادرات پاکستان به طور کلی بیشتر به نحوۀ مذاکره و توافق رقبای پاکستان با آمریکا، بستگی دارد تا اقدام‌های خود این کشور.

با وجود خوش‏بینی ناشی از سفر اخیر مقام‌های ارشد ایالات‌متحده به پاکستان، آیندۀ روابط ایالات‏‌متحده و پاکستان هنوز نامشخص است؛ چراکه با وجود علاقۀ آمریکا به سرمایه‏‌گذاری در مواد معدنی استراتژیک، هنوز هیچ تعهدی از سوی ایالات‌‏متحده در این زمینه وجود ندارد و روابط با پاکستان، هنوز در اولویت دولت ترامپ نیست.  

[1] مازاد تجاری یکی از مفاهیم اقتصادی است که به تعادل تجارت خارجی یک کشور اشاره دارد. به عبارت ساده‌تر، مازاد تجاری زمانی ایجاد می‌شود که ارزش صادرات یک کشور بیشتر از ارزش واردات آن باشد. این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از قدرت اقتصادی و عملکرد مثبت بخش تولیدی و صادراتی یک کشور باشد.
[2] Musadaq Zulqarnain
[3] - فدرال رزرو (Federal Reserve)، یا به معنی «ذخیرۀ فدرال»، بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا است که در سال ۱۹۱۳ با هدف نظارت بر عملیات بانکی در این کشور تأسیس شد. این بانک با تصویب لایحه فدرال رزرو در سال ۱۹۱۳ در پاسخ به رشته بحران‌های مالی‌ای تشکیل شد که نیاز به کنترل مرکزی سیستم پولی را نشان داد.

منابع:
https://www.dawn.com/news/1902148
https://www.arabnews.pk/node/2596585
https://www.arabnews.pk/node/2597218

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

 تلگرام

 فیسبوک

 ایکس

کد خبر:3994