چالش‌های مهاجرت کارگران پاکستانی به خارج از کشور
مقدمه
تعداد قابل‌توجهی از پاکستانی‌ها، در حالی که این کشور با چالش‌های کلان اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، برای داشتن سطح زندگی بهتر به دنبال فرصت‌های شغلی در خارج از کشور هستند. عربستان سعودی، امارات متحدۀ عربی و سایر کشورهای خلیج فارس، مقاصد اصلی کارگران ماهر و غیرماهر پاکستان هستند که وجوه ارسالی آنها برای این کشور که با کمبود پول مواجه است، حیاتی است.
رقابت‌پذیری کشورهای مقصد
یک مقام ارشد پاکستانی در ماه فوریه اذعان داشت که دولت در تلاش است تا شکاف مهارتی را پر کند و رقابت‌پذیری جهانی کارگران پاکستانی را به‌ویژه در بازار کارِ خاورمیانه، افزایش دهد، چرا که کشورهای عربی تمایل چندانی به جذب نیروی کار پاکستانی نداشته و ترجیح می‌دهند کارگر بنگلادشی را به کار بگیرند. از این رو، در ماه ژانویه، چوهدری سالک حسین، وزیر سازمان توسعۀ منابع انسانی و پاکستانی‌های مقیم خارج از کشور، اظهار کرد که اسلام‌آباد بر افزایش تعداد کارگران ماهر عازم عربستان سعودی متمرکز است. وی بر اهمیت مدیریت نوآورانۀ طرح و نیروی کار آموزش‌دیده تأکید کرد.
این تلاشها موجب شد تا با وجود کاهش روند مهاجرت، بیش از ۶۰۰۰۰۰ پاکستانی در سال ۲۰۲۴ در کشورهای خلیج فارس، مشغول به کار شوند. طبق گزارش دفتر مهاجرت و اشتغال خارج از کشور (BEOE)، تعداد پاکستانی‌هایی که به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، کاهش قابل‌توجهی داشته و به ۷۲۷,۳۸۱ نفر رسیده است - که در مقایسه با رقم ۸۶۲,۶۲۵ نفر در سال ۲۰۲۳، ۱۵درصد کاهش نشان می‌دهد، اما این روند نزولی، مانع از مهاجرت کارگران پاکستانی به منطقۀ خلیج فارس به عنوان مقصد اصلی نشد.
مشاغل کارگری
کارگران و رانندگان، همچنان ستون فقرات نیروی کار مهاجر پاکستان را تشکیل می‌دهند، به‌طوری که 364574 و 185209 مهاجر کار در این دو شغل مشغول به کار هستند. آنها در مجموع بیش از 75 درصد از اشتغال خارج از کشور پاکستان را تشکیل می‌دهند.
افزایش حواله‌های ارزی
ورود حواله‌های ارزی از کارگران خارج از کشور، نقطۀ روشنی برای اقتصاد پاکستان بوده و تا پایان سال 2024 به 35 میلیارد دلار رسیده است. ترکیبی از نرخ ارز پایدار، تنوع در روش‌های انتقال رسمی پول و پیشرفت در راه‌حل‌های بانکداری دیجیتال، رشد حواله‌های ارزی را به طور قابل‌توجهی افزایش داده است. این روند، نقش حیاتی اشتغال در خارج از کشور را در حمایت از تاب‌آوری اقتصادی کشور برجسته می‌کند. پاکستان هر ساله تقریباً یک میلیون کارگر ماهر به خارج از کشور می‌فرستد تا به کاهش بیکاری و افزایش ذخایر ارزی از طریق حواله‌های ارزی کمک کند. این کشور همچنین در مارس ۲۰۲۵، ۴.۱ میلیارد دلار حوالۀ ارزی از این طریق دریافت کرده که نشانه‌ای مثبت از اقدامهای دولت برای احیای رشد اقتصادی است و انتظار می‌رود امسال اقتصاد این کشور، سه درصد رشد کند و عربستان سعودی بار دیگر به عنوان بزرگترین مشارکت‌کننده در این امر، پیشتاز باشد.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی: مقصدهای اصلی
نظرسنجیها نشان می‌دهد که عربستان سعودی، همچنان محبوب‌ترین مقصد برای پاکستانی‌هایی است که به دنبال مهاجرت هستند و 30 درصد از مهاجران، آن را به عنوان انتخاب اصلی خود برگزیده‌اند. امارات متحده عربی نیز با فاصلۀ کمی پس از آن قرار دارد و 20 درصد به دلیل فرصت‌های شغلی و نزدیکی آن به خانه، این کشور را انتخاب کرده‌اند. این انتخاب‌ها، نشان‌دهندۀ تغییر به سمت کشورهای همسایه با ثبات اقتصادی است که چشم‌انداز شغلی و استانداردهای زندگی بهتری را ارائه می‌دهند.
مهاجرت به فراتر از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس
در حالی که کشورهای خلیج فارس بیش از کشورهای دیگر مهاجرپذیرند، مهاجرت متخصصان ماهر و دانشجویانی که به کشورهای غربی به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در سال 2024، 13695 پاکستانی به بریتانیا و 1077 نفر به ایالات متحده نقل مکان کردند که علاقۀ روزافزون به فرصت‌های شغلی فراتر از آنچه در کشورهای خلیج فارس وجود دارد را نشان می‌دهد. این کشورها، اگرچه تعداد کمتری مهاجر میپذیرند، اما آمار مهاجرت از پاکستان به آنها، نشان‌دهندۀ اشتیاق روزافزون پاکستانی‌ها برای جستجوی فرصت‌های شغلی پیشرفته در اروپا و آمریکای شمالی است. «دفتر مهاجرت و اشتغال در خارج از کشور، که بخشی از وزارت توسعۀ منابع انسانی پاکستانی‌های خارج از کشور است، گزارش داده که در سه ماهۀ اول امسال حدود ۱۷۲,۱۴۴ کارگر پاکستانی را به کشورهای مختلف اعزام کرده است.»
این گزارش تأکید می‌کند که در همین دورۀ زمانی، ۱۴۵۴ کارگر به بریتانیا، ۸۷۰ نفر به ترکیه، ۸۱۵ نفر به یونان، ۷۷۵ نفر به مالزی، ۵۹۲ نفر به چین، ۳۵۰ نفر به آذربایجان، ۲۶۴ نفر به آلمان، ۲۵۷ نفر به ایالات متحده، ۱۰۹ نفر به ایتالیا و ۱۰۸ نفر به ژاپن مهاجرت کرده‌اند.
چالش‌ها
آمار رسمی مهاجرت هزاران پاکستانی، به دلیل دور زدن کانال‌های ثبت رسمی، گزارش نشده است. بسیاری از آنها، از طریق آژانس‌های کاریابی خصوصی، شبکه‌های شخصی یا درخواست‌های مستقیم، شغل پیدا می‌کنند، در حالی که برخی دیگر با ویزای توریستی سفر می‌کنند و به صورت غیررسمی در کشور مقصد ساکن شده یا کار می‌کنند. این مهاجرت غیرقانونی، چالش‌هایی را برای ردیابی دقیق مهاجران و رسیدگی به نیازهای آنها ایجاد می‌کند.
