ایران شرقی/
رهبران کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا  با خوش‌بینی به آینده می‌نگرند، اما می‌دانند که هنوز باید بر روی آن کار کنند. اخیرا در بیشکک جلسه شورای عالی اقتصادی اوراسیا برگزار شد. رهبران کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا فعالیت دوره‌های گذشته را مورد بحث و بررسی قرار داده و اهداف اصلی آینده را تعیین کردند. موضوع اصلی سخنرانی‌ها خوشبینی محتاطانه بود: در سال جاری پیشرفت در یک سری مسیرها شروع شده و بر کاهش شاخص‌ها غلبه شده است.

بحران ابدی نبوده و بدنبال هر رکود، رشد وجود دارد
نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در سخنرانی خود با تاکید بر دستیابی اتحادیه اقتصادی اوراسیا به موفقیت‌های بزرگ در طول سه سال فعالیتش،  خاطرنشان کرد که در این اتحادیه یک پایگاه حقوقی-قراردادی ایجاد شده، اولویت‌های بلند مدت و میان مدت این سازمان تعیین شده و جابجایی آزاد کالاها، خدمات، سرمایه و نیروی کار در عمل محقق می‌شود.
وی با یادآوری این نکته که شکل‌گیری اتحادیه اقتصادی اوراسیا به دوره دشوار "رفع بحران توسط تمام کشورهای ما" رسیده است، اظهار داشت: «همه این‌ها در شاخص‌های اتحادیه‌ی ما (این شاخص‌ها در سال‌های اخیر به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته و و نگرانی‌هایی را به وجود آورده‌اند) منعکس شده است». اما باید گفت که بحران ابدی نبوده و به دنبال هر رکود، یک رشد وجود دارد. بسیاری از کشورهای ما از جمله قزاقستان در سال گذشته رشد اقتصادی خود را نشان داده‌اند.
از نظر نورسلطان نظربایف، آمار و ارقام آغاز سال 2017 باید خوش‌بینی خاصی در ما ایجاد کند.
 وی گفت: «براساس نتایج دو ماه، حجم تجارت خارجی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به اندازه 37% و تجارت مقابل به اندازه 38% درصد افزایش یافته است. به عنوان مثال تجارت قزاقستان با اتحادیه اقتصادی ارواسیا به اندازه 56.5%، با روسیه – 50%، با بلاروس – 50%، با قرقیزستان – 41% و با ارمنستان 3.5 برابر افزایش یافته است».
با توجه به اطلاعات دپارتمان آمار کمیسیون اقتصادی اوراسیا، رشد کلی تجارت متقابل در ماه‌های ژانویه-فوریه سال 2017 در مقایسه با همین دوره در سال گذشته به 1883.2 میلیون دلار ( 34.2%) رسیده است. این شاخص در مورد محصولات معدنی، به اندازه 485.3 میلیون دلار (24.6%)، فلزات وفرآورده‌های آن – به اندازه 469.1 میلیون دلار (2 برابر)، ماشین آلات، تجهیزات و وسایل نقلیه – به اندازه 334.9 میلیون دلار  (44.5٪) و مواد غذایی و مواد خام کشاورزی – به اندازه 286.2 میلیون دلار (34.1٪) افزایش یافته است.
 
 صادرات و واردات کالاها در تجارت متقابل اتحادیه اقتصادی اوراسیا (میلیون دلار آمریکا)
 

سطح جدید روابط
به گفته رئیس‌جمهور قزاقستان، برای رسیدن به موفقیت باید در وهله اول، یک سری مسائل زیر را حل و فصل نمود:

از بین بردن موانع توسعه. کمیسیون و کارشناسان در حال حاضر لیست از بین بردن 60 مانع را طراحی و تصویب کرده‌اند. در حال حاضر، دولت‌ها باید به همراه کمیسیون، یک نقشه راه مناسب را طراحی کنند.
انعقاد تفاهم‌نامه‌های تجاری-اقتصادی جدید با شرکای بین‌المللی برای گسترش بازارهای فروش و رشد سرمایه‌گذاری.
تشدید فعالیت پیرامون بررسی مسائل مربوط به همکاری با ایران، چین، هند، سنگاپور، صربستان، اسرائیل و کشورهای دیگر که چنین تمایلی را ابراز کرده‌اند.
پشتیبانی متقابل از یکدیگر. به عنوان مثال، نورسلطان نظربایف خاطر نشان کرد که کشور ما تعرفه‌های داخلی راه آهن برای حمل و نقل محموله‌های قرقیزستان از طریق قزاقستان را قبل از موعد  تعیین کرده  و همین موضوع امکان صرفه‌جویی حدود 60 میلیون دلار را فراهم آورده است.

در جریان این جلسه، اهداف اصلی سیاست اقتصاد کلان کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای سال‌های 2017-2018 تایید و اقدامات مهم در جهت بهبود وضعیت اقتصاد کلان، افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها و ارتقاء صادرات غیر نفتی در نظر گرفته شدند.
 به گفته نظربایف، اجرای توافقات صورت گرفته امکان تقویت پایه و اساس همکاری چند جانبه و رساندن روابط به یک سطح بالاتر را فراهم می‌آورد.
 ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بازار مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا را یک کیسه هوا می‌نامد که تاثیر وضعیت خارجی نامطلوب را کاهش داده، اقتصادهای ملی را با واقعیت‌های جدید سازگار کرده و میزان تولید و تجارت کالا هم داخل سازمان و هم با کشورهای ثالث را افزایش می‌دهد.
از نظر رئيس جمهور روسیه، ساختار بهبود یافته عملیات صادرات-واردات مهم‌ترین ساختار است.
به گفته وی، در سال 2016 ارزش مواد خام در تجارت، کاهش و سهم ماشین آلات، تجهیزات حمل و نقل، مواد غذایی و محصولات کشاورزی افزایش یافته است. در سال 2016، تولید در حوزه کشاورزی تقریبا چهار درصد افزایش داشته است. ما در حوزه صنعت هم شاهد رشد بوده‌ و به پویایی مثبت در این حوزه‌ها و در سال جاری امید داریم. 
با توجه به اطلاعات دپارتمان آمار کمیسیون اقتصادی اوراسیا، در اولین ماه‌های سال جاری تجارت متقابل کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و حجم معاملات تجاری با کشورهای ثالث افزایش یافته است.
حجم تجارت خارجی با کشورهای خارج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ژانویه – فوریه سال 2017به 85.5 میلیارد دلار آمریکا (صادرات – 55.8 میلیارد دلار و واردات – 29.7 میلیارد دلار) رسید. حجم تجارت خارجی در مقایسه با همین دوره در سال 2016، به اندازه 29.8% (1.6 میلیارد دلار) افزایش یافته است.  حجم صادرات کالا به اندازه 32.9٪ (13.8 میلیارد دلار) و واردات به میزان 24.4% (5.8 میلیارد دلار) افزایش یافته است. توازن مثبت تجارت خارجی کالا از 18.1 میلیارد دلار در ژانویه-فوریه سال 2016 تا 26.1 میلیارد دلار در ماه‌های ژانویه-فوریه سال 2017 افزایش یافته است.
تجارت خارجی کالاهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا با کشورهای خارج از این اتحادیه (میلیون دلار)

 

ایده‌های فضایی
ولادیمیر پوتین ضمن اطلاع‌رسانی در مورد قبول پیشنهاد قزاقستان مبنی بر "ادامه گسترش همکاری‌های فضایی با استفاده از بایکونور" توسط روسیه، خاطرنشان کرد: «ما تمام برنامه‌ها‌یمان را برای آینده بسیار نزدیک تنظیم کرده و در نظر داریم از فرودگاه کیهان نوردی "واستوچنی" به منظور همکاری با شما (براساس پروژه‌های ما که توسط شما فرمول‌بندی شده‌اند) استفاده کنیم. ما همچنین قصد داریم از بایکونور برای مدت طولانی استفاده کرده، برنامه‌های راه‌اندازی‌های مشتر‌ک را اجرا نموده و انواع جدید فناوری‌های موشک-فضا را طراحی کنیم».
وی همچنین به فعالیت قابل توجهی که اخیرا پیرامون "بهبود پایگاه قراردادی-حقوقی اتحادیه" انجام شده است اشاره کرد و افزود: «در مورد اسناد بنیادینی مانند قانون گمرک، نظریه تشکیل بازارهای مشترک گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی و آزادسازی تدریجی بازار مالی توافق صورت گرفته است. در تمامی این زمینه‌ها راه‌حل‌های مورد قبول طرفین مطرح شدند».
علاوه بر این، رئیس‌جمهور روسیه، بهبود وضعیت اقتصاد کلان، افزایش حجم سرمایه‌گذاری، ایجاد ارزش افزوده بیشتر و توسعه صادرات غیر نفتی را جزو اهداف اولیه تعیین کرد.
 وی گفت: «یکی از مهم‌ترین اهداف، حذف تدریجی موانع در مسیر ترانزیت آزاد کالاها، نیروی کار، خدمات و سرمایه است. این موانع هنوز هم وجود دارند، اما ما توافق کردیم که به تدریج آنها را از بین ببریم. با توجه به قرارداد مربوط به اتحادیه، این فرآیندها به تدریج تا قبل از سال 2025 اجرا خواهند شد».
از نظر رئيس جمهور روسیه، "همسو شدن سیستم‌های اطلاعاتی سازمان‌های دولتی ما (از جمله خدمات گمرکی) به منظور ایجاد یک مکانیزم برای نظارت بر ترانزیت کالاها در قلمروی اتحادیه" یکی از اولین گام‌های تقویت اتحادیه اقتصادی اوراسیاست. ولادیمیر پوتین معتقد است که چنین اقدامی امکان حل و فصل مشکلات ترانزیت کالاهای کشورهای ثالث را فراهم می‌آورد. معرفی این سیستم الکترونیکی ردیابی ترانزیت کالاها به شرکای خارج از اتحادیه کمک می‌کند. علاوه بر این، کنترل موثر بدون تنظیم اسناد حمل و نقل به صورت الکترونیکی غیر ممکن است. به گفته پوتین، با توجه به ویژگی‌های فنی این پروژه‌ها، باید آماده‌سازی توافق مربوطه را در اسرع وقت به پایان رساند.
ولادیمیر پوتین همچنین خاطرنشان کرد: «در مورد فعالیت‌های بین‌المللی این اتحادیه باید گفت که در حال حاضر تفاهم‌نامه مربوط به تجارت آزاد با ویتنام فعال بوده، یک سری مذاکرات با چین، اسرائیل، صربستان، مصر، هند، سنگاپور صورت گرفته و به برقراری روابط ما با ایران اشاره شده است. ما همچنین به طور فعال با سازمان همکاری شانگهای، انجمن ملل آسیای جنوب شرقی و دیگر سازمان‌ها ارتباط داریم. توسعه خط اصلی خارجی اتحادیه همگرایانه ما باید به شیوه‌ای سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده ادامه یابد».

 مهاجران کاری را به شدت محکوم نکنید.
 الماس‌بیک آتامبایف هم به نوبه خود اظهار داشت که قرقیزستان در سال 2017 پیشنهاد ایجاد شرایط برای توسعه کسب و کار در فضای اقتصادی اوراسیا را به شورای عالی داده است.
 وی ضمن پیشنهاد تمرکز بر از بین بردن موانع داخل اتحادیه اقتصادی اوراسیا خاطرنشان کرد: «ادامه همکاری برای ایجاد شرایط مطلوب در جهت تحقق چهار اصل اساسی ساخت اتحادیه بسیار مهم است. این 4 اصل عبارتند از: آزادی ترانزیت کالاها، آزادی ترانزیت خدمات، آزادی مالی و آزادی جابجایی منابع کار. بدین منظور باید یک ارتباط قوی‌تر بین سازمان‌های دولتی، کمیسیون اقتصادی اوراسیا و نمایندگان جامعه کسب و کار بوجود آید».
الماس‌بیک آتامبایف اولویت‌های کار را برشمرد و اظهار داشت: «باید یک بازار مشترک کار ایجاد شود. همچنین باید کار بر روی قرارداد مربوط به حقوق بازنشستگی کارگران و خانواده‌های آنها در کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به اتمام رساند. البته، ما به عنوان کشوری که افرادی زیادی برای کار از آن مهاجرت می‌کنند، خواستار تایید یک رویکرد لیبرال‌تر در مسائل اخراج مهاجران کاری و شهروندان کشورهای عضو اتحادیه به خاطر نقض‌های قانونی کوچک هستیم».
 از نظر رئيس‌جمهور قرقیزستان، در حال حاضر، ایجاد بازار مشترک برق در داخل اتحادیه و تعیین منابع مالی و زیرساختی برای این منظور بسیار مهم است.

 با فکر کردن در مورد خود، شرکایتان را فراموش نکنید
الکساندر لوکاشنکو، رئيس جمهور بلاروس با اشاره به وجود مسائل حل نشده‌ی مانع توسعه سازمان در آینده اظهار داشت: «من به طور کامل از دعوت آتامبایف برای تمرکز بر حل مشکلات داخلی حمایت می‌کنم و معتقدم که ما باید سال 2017 را متحول کنیم».
الکساندر لوکاشنکو بدین منظور مجموعه‌ای از اقدامات مهم زیر را پیشنهاد داد:

اعلام مهلت قانونی تعویق برای تصویب اقدامات قانونی جدید که نسبت به شرکا در اتحادیه ماهیت تبعیضانه دارند. کمیسیون اقتصادی اوراسیا باید بر رعایت آن نظارت داشته باشد.
گوش دادن به گزارش کمیسیون مبنی بر فعالیت پیرامون از بین بردن تنش‌ها، موانع و محدودیت‌های بازار داخلی اتحادیه. شورای بین دولتی و کمیسیون اوراسیا باید توجه بیشتری به این مسئله بکنند.
ادامه کار پیرامون تکمیل قرارداد مربوط به  اتحادیه اقتصادی اوراسیا. باید این فرآیند را در جلسه شورای عالی اقتصادی اوراسیا به دقت تجزیه و تحلیل کرد.

رئیس جمهور بلاروس با اشاره به عدم طراحی مکانیسم عملکرد اتحادیه اقتصادی اوراسیا تا کنون، تاکید کرد: «هنگامی که یکی از شرکت کنندگان، اقدامات یک‌جانبه پیرامون دفاع از بازار در برابر کشورهای ثالث را انجام می‌دهد، تضادهای درونی در اتحادیه به شدت افزایش می‌یابد».
براساس نتایج این جلسه، روسای جمهور 11 سند را امضا کردند. جلسه بعدی شورای عالی اقتصادی اوراسیا 11 اکتبر در مسکو برگزار می‌شود.

تجارت خارجی کالاهای کشورهای عضور اتحادیه اقتصادی اوراسیا (میلیون دلار)[1]