ایران شرقی/ چند روز پس از دستگیری سیاست‌مدار برجسته مخالف در قرقیزستان، وزارت امور خارجه آمریکا با بیانیه‌ای محتاطانه به درخواست روزنامه‌نگاران پاسخ داد. در این بیانیه خطاب به رادیو "آزادی" و رادیو "اروپا آزاد" اشاره شد: «ما از شما می‌خواهیم برای دریافت جزئیات مربوط به این پرونده به رئیس‌جمهور قرقیزستان مراجعه کنید». این بیانیه بسیار کوتاه بود، اما از لحنش می‌توان بسیاری چیزها را در مورد دستور کار مدافع جدید حقوق واشنگتن زیر نظر ریاست‌جمهوری جدید "دونالد ترامپ" فهمید. با توجه به اینکه به عنوان مثال، ترکمنستان و ازبکستان جزء سرسخت‌ترین نقض‌کنندگان آزادی‌های سیاسی و مذهبی جهان هستند، این تغییر لحن از دید مقامات کشورهای آسیای مرکزی پوشیده نماند.
یک سیگنال دیگر در اوایل ماه مارس، هنگامی که "رکس تیلرسون"، وزیر امور خارجه آمریکا تصمیم گرفت در ارائه گزارش سالانه در مورد وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف سراسر جهان شرکت نکند، به ثبت رسید. این تصمیم وی از جانب برخی اعضای کنگره از حزب جمهوری خواه مورد انتقاد قرار گرفت. سناتور "مارکو روبیو" از فلوریدا در توییتر خود نوشت: «برای اولین بار پس از مدت‌ها گزارش وزارت امور خارجه در مورد حقوق بشر توسط وزیر امور خارجه ارائه نخواهد شد. من امیدوارم آنها تجدید نظر کنند».
سازمان بین‌المللی "دیده بان حقوق بشر" به طور قاطعانه‌تری اظهار نظر کرد. "سارا مارگون"، مدیر نمایندگی این سازمان در واشنگتن در بیانیه منتشر شده در 3 مارس اظهار داشت: «عدم حضور وزیر تیلرسون در ارائه گزارش سالانه وزارت امور خارجه در مورد حقوق بشر بیشتر به دولت، فعالان حقوق بشر و اقلیت‌های در معرض خطر نشان می‌دهد که وزارت امور خارجه می‌تواند چشمانش را به روی سرکوب‌ها، نقض قوانین و استثمار ببندد».
همانطور که در گزارشات وزارت امور خارجه اشاره می‌شود، در آسیای مرکزی مقامات حقوق و آزادی‌های شهروندان را در نظر نمی‌گیرند. در گزارش‌های سالانه، نویسندگان سعی دارند از ارزیابی‌های آشکار در مورد توسعه موقعیت در کشورهای خاص جلوگیری کنند - یعنی وضعیت یا بهبود می‌یابد و یا بدتر می‌شود - اما تعداد موارد گزارش شده نقض حقوق به خودی خود خیلی چیزها را نشان می‌دهد.
در هر یک از کشورهای منطقه مشکلاتی در حوزه حقوق بشر وجود دارد و ممکن است وزارت امور خارجه آمریکا که مجبور به انحراف پرونده‌ها به سمت دیگر شده و از کمبود بودجه رنج می‌برد، منابع کافی برای پرداختن به آنها را نداشته باشد. دفاع از حقوق بشر در سراسر جهان پاسخگوی منافع ایالات متحده است و اگر واشنگتن این منافع را رعایت نکند، این موضوع به تقویت رژیم‌های خودکامه منجر می‌شود. از نظر " سورات اکرموف"، فعال حقوق بشر ازبکستان، آمریکا بدون توجه کافی به این منطقه ممکن است مشکلاتی را برای خود ایجاد کند. اکرموف اظهار داشت: «عواقب این بی‌توجهی برای کشورهای آسیای مرکزی و ازبکستان قابل توجه بوده و تقویت دیکتاتوری، رشد فساد، وخامت استانداردهای زندگی و رشد مهاجرت را به دنبال خواهد داشت».
تاجیکستان به دلیل داشتن رهبری مستبد و ضعیف، مشکل‌سازترین کشور برای دیپلمات‌های ایالات متحده است. واشنگتن با توجه به مرز پرتنش تاجیکستان و افغانستان، سیاست امنیتی را در این کشور پیش می‌برد. در نتیجه، دیپلمات‌ها تقریبا هیچ بیانیه‌ای در مورد افزایش سرکوب سیاست‌مداران مخالف و روزنامه نگاران مستقل صادر نکرده‌اند. این سرکوب‌ها در تاجیکستان، از سپتامبر سال 2015  (هنگامی که به گفته مقامات محلی، یک کودتای دولتی روی داد) افزایش یافته است.
چند وقت پیش، متحدی که مدت‌های زیادی وفادار به رئیس جمهور تاجیکستان بود به طور غیر منتظره از پست شهردار شهر دوشنبه برکنار شد و زیر نظر دفتر دادستانی محلی قرار گرفت. سفارت ایالات متحده علی رغم ملاقات سفیر "الیزابت میلارد" در 7 مارس، با رستم امامعلی، شهردار جدید دوشنبه، بیانیه‌های عمومی در مورد این موضوع صادر نکرد.
در قرقیزستان، احیای روابط خراب شده (پس از تصمیم وزارت امور خارجه در اواسط سال 2015  مبنی بر اعطای جایزه در حوزه دفاع از حقوق بشر به فعال قرقیزی که در زندان به سر می‌برد) هدف اصلی محسوب می‌شود. بیشکک این اقدام را یک رفتار غیر دوستانه تلقی می‌کرد. مشکل رعایت حقوق بشر به طور کلی یک محرک اصلی در روابط قرقیزستان-آمریکاست.
به گفته برخی مفسران، اگر حقوق بشر را فراموش کنیم و یا حداقل آن را نادیده بگیریم، شانس احیای روابط دو جانبه بلافاصله افزایش می‌یابد. اما چنین تصمیمی بدون عواقب نخواهد بود، چرا که تصویر آمریکا را به عنوان مدافع عدالت تضعیف می‌کند. "فاطمه یعقوبایوا"، حقوق‌دان قرقیزی که اغلب در دادگاه‌ها حافظ منافع قربانیان نقض حقوق بشر است، می‌گوید: «ترامپ یک وطن پرست است. بر این اساس، وی سیاستی را اجرا خواهد کرد که تنها به نفع آمریکا باشد».
بسیاری از کارشناسان حتی در صورت نادیده گرفتن حقوق بشر، هنوز هم نمی‌توانند مشخص کنند که سیاست آمریکا در آسیای مرکزی چه خواهد بود. "راجر کانگاس"، کارشناس مسائل آسیای مرکزی ضمن سخنرانی در کنفرانس اخیرا برگزار شده در دانشگاه جورج واشنگتن، اظهار داشت که هنوز صحبت در مورد اینکه دیپلمات‌های ایالات متحده زیر نظر دولت ترامپ بر چه چیزی تاکید و تمرکز دارند بسیار زود است.
وی خاطرنشان کرد: «در وزارت امور خارجه آمریکا، وزارت دفاع و یک سری سازمان‌های دیگر، بسیاری از پست‌ها فعلا خالی باقی مانده‌اند. تا کنون هیچ توجهی به آسیای مرکزی و هیچ بحث واقعی در مورد این منطقه (به جز اقدامات بسیار متواضعانه پیرامون حمایت از مبارزه با افراط گرایی خشونت آمیز) صورت نگرفته است».
براساس پیش‌بینی کانگاس، به دلیل نگرش کلی ترامپ به زندگی و کسب و کار، روابط  آمریکا با کشورهای آسیای مرکزی ممکن است نه بر اساس اصول اساسی، بلکه بر اساس مزایده بر سر مسائل مشخص و خاص ایجاد شود. در اینصورت، مسائل امنیتی به احتمال زیاد به اولویت اصلی تبدیل خواهند شد. با توجه به اظهارات ترامپ در مورد کاهش بودجه وزارت امور خارجه - که به معنای کاهش برنامه‌های کمک به آسیای مرکزی است (در طی دهه اخیر در آسیای مرکزی صدها میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است)، واشنگتن ممکن است امکانات مالی که با استفاده از آنها بتواند شرکای آسیای مرکزی را به پیروی از اولویت‌های آمریکایی متقاعد کند، از دست بدهد.
انتهای مطلب/.