وضعیت مهاجرین افغان‌ در پاکستان پس از تنش دو کشور

پس از افزایش تنش بین افغانستان و پاکستان در چند هفتۀ اخیر، اتباع افغانستانی مقیم اسلام‌ آباد برای ماندن در این کشور به "گواهی عدم اعتراض" (NOCs)  از دولت پاکستان نیاز خواهند داشت. گواهی عدم اعتراض (NOC) یا نامۀ بدون اعتراض، سندی از سوی کارفرما، مدرسه یا دانشگاه است که بیان می‌کند مهاجر، تعهدات قراردادی یا آموزشی در کشوری که در آن زندگی می‌کند را دارد و پس از خروج از کشور قصد بازگشت به آن را خواهد داشت. 

اخیراً محسن نقوی، وزیر کشور پاکستان اعلام کرد که پس از 31 دسامبر 2024، هیچ تبعۀ افغانستانی بدون داشتن گواهی عدم اعتراض (NOC) از سوی دولت، اجازۀ اقامت در اسلام آباد را نخواهد داشت. این تصمیم بخشی از یک طرح بزرگ برای بررسی هجوم بیگانگان به پایتخت است – این تصمیم نشان می‌دهد که تهدید امنیت ملی در پاکستان واقعی است و دولت نسبت به آن نگران است.

الزام اتباع افغان به داشتن گواهی عدم اعتراض برای ادامۀ زندگی در اسلام آباد، به‌ویژه با توجه به افزایش تهدیدهای امنیتی از سوی برخی از افغان‏ها که در حملاتی با هدف بی ثبات کردن کشور دست داشته‌اند، تاثیر گسترده‌ای بر رویکرد پاکستان در رسیدگی به اتباع خارجی ساکن در این کشور خواهد داشت.

محرک این مقررات جدید به احتمال زیاد در شرایط پاکستان نهفته است چرا که این کشور باید مقررات جدیدی برای اتباع خارجی ساکن در این کشور که تاکنون وجود نداشته است، تصویب کند. این مقررات، اختیارات دولت را در مورد حضور خارجی‌ها افزایش می‌دهد و تبعیت از قوانین داخلی را برای خارجی‌ها ضروری می‌کند. برای کشورهایی مانند پاکستان که نگرانی‌های امنیتی جدی دارند، این اقدام احتیاطی برای مقابله با تهدیدهای امنیتی داخلی و جلوگیری از مشارکت افراد در اَعمال تروریستی یا سایر فعالیت‌های مجرمانه، حیاتی است.

در گذشتۀ نزدیک، جمعی از شهروندان یا گروه‌های افغان در حملات تروریستی- که تیراندازی جمعی در مدرسه عمومی ارتش در پیشاور در سال 2014، یکی از مرگبارترین آن حملات بود – شرکت داشتند. این گونه اقدام‌ها، به نگرانی در مورد تهدید خارجی‌ها، به‌ویژه افغان‌ها و شرکت آنها در حوادث مرتبط با ترور یا سایر فعالیت‌هایی که امنیت و ثبات دولت را به خطر می‌اندازد، دامن زده است.

از آنجا که این ذهنیتِ نگران کننده وجود دارد که اتباع افغان با تحولات سیاسی و اعتراض‌های خشونت‌آمیز در پاکستان مرتبط هستند و ادعاهایی مبنی بر اینکه از اتباع افغان برای دامن زدن به بی ثباتی و ناآرامی سیاسی در کشور استفاده می‎شود وجود دارد، الزام دولت به صدور گواهی عدم اعتراض، امکان نظارت بیشتر بر چنین فعالیت‌هایی را فراهم می‌کند و تا حد امکان در برابر افرادی که از چنین فعالیت‌هایی، با هدف بی‌ثبات کردن دولت، حمایت می‏کنند، از کشور محافظت می‌کند.

این مقررات همچنین در پاسخ به تهدیدهای مداوم شبه‌نظامیان فرامرزی در سراسر خط مرزی دیورند (مرز پاکستان-افغانستان) تنظیم شده است. با توجه به اینکه به سبب نظارت ضعیف در مرز، همیشه امکان جابجایی آسان شبه نظامیان و تروریست‌ها در سراسر مرز وجود داشته و این امر پاکستان را به شدت تهدید می‌کند. در تصمیم‌گیری برای تشدید مقررات در مورد پناهندگان افغان، پاکستان تلاش می‌کند تا شانس تبدیل این پناهجویان به ابزار تروریسم یا سایر فعالیت‌های خشونت‌آمیز را کاهش دهد.

مطالب پیشنهادی:

واضح است که گواهی عدم اعتراض (NOC) به نفع امنیت ملی کشور است. گزارش‌های امنیتی نشان می‌دهد که جمعی از اتباع افغان مقیم پاکستان در سطوحی از جنایات سازمان‎یافته مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق و وابستگی به گروه‌های شبه‎نظامی دست دارند. درحالی که واضح است که این در مورد همۀ افغان‌های پاکستان صادق نیست، اما رواج چنین فعالیت‌هایی در میان یک اقلیت راه را برای این احساس عمومی هموار کرده است که حضور افغان‌ها در پاکستان ممکن است مشکل‌ساز باشد. دولت پاکستان می‌خواهد گواهی عدم اعتراض (NOC)  را تصویب کند تا بتواند لایۀ جدیدی از نظارت بر اتباع افغان را اضافه کرده و بتواند افرادی را که دارای مقاصد غیرقانونی هستند، شناسایی کند، نظم و قانون را بهبود بخشد و امکان دستگیری و برخورد با چنین جنایتکارانی را برای نهادهای مجری قانون ساده‏تر کند.

حتی اگر تصمیم برای اجرای گواهی عدم اعتراض (NOC) برای همۀ اتباع افغان از سوی برخی افراد/سازمان‌ها مورد انتقاد قرار گیرد، باز هم آنچه مهم است امنیت خود پاکستان است که باید در اولویت قرار داشته باشد. پناهندگان افغان در طول دهه‌ها در مقاطع مختلف در پاکستان درخواست پناهندگی کرده‌اند، اما پس از مداخلۀ شوروی در افغانستان در سال 1980، این تعداد به طور چشمگیری افزایش یافته است.

اکنون، با توجه به نگاه امنیتی به برخورد با این تعداد عظیم از پناهجویان، پاکستان در تلاش است تا جابجایی کنترل‌نشدۀ افغان‌ها را در داخل کشور کنترل کند.
برای پی‌ریزی موفقیت‌آمیز این سیاست، دولت باید قوانین و مقرراتی را تعیین کند که در هنگام صدور گواهی عدم اعتراض (NOC) برای اتباع افغان رعایت شود. از سوی دیگر درخواست برای گواهی عدم اعتراض (NOC)  برای اتباع افغانی باید بدون دردسر باشد. علاوه بر این، مقام‌های دولتی باید جدول زمانی قانونی شدن کار و مسکن را برای کسانی که در حال حاضر در پایتخت زندگی می‌کنند مشخص کنند.